U krijgt er vroeg of laat mee te maken: de aanschaf van een verwarmings- of een warmwatertoestel. Want eens in de circa vijftien jaar moet uw toestel vervangen worden. Om u te helpen bij het maken van een weloverwogen keuze, heeft de Stichting Energie Prestatie Keur deze praktische tips ontwikkeld. U vindt hierin antwoorden op de meeste vragen. Mocht u meer willen weten, dan kunt u natuurlijk altijd terecht bij de erkende installateur of bij uw energiebedrijf.
Waar moet u op letten voordat u tot aankoop
Het geboden comfort, dat is het allerbelangrijkste. Een optimaal comfort bereikt u wanneer uw toestel precies de juiste capaciteit heeft. Dat wil zeggen niet te groot, want dan verbruikt het toestel onnodig veel energie.Maar zeker ook niet te klein, want dan krijgt u de vertrekken niet warm genoeg of hebt u onvoldoende warmwatercomfort. De gewenste capaciteit kunt u bepalen aan de hand van factoren als de grootte en de ligging van uw huis, eventuele tussentijdse verbouwingen en ervaringen met uw oude installatie. Natuurlijk speelt ook het beschikbare budget een belangrijke rol.
Als u deze zaken in kaart hebt gebracht, dan is de keuze voor het beste toesteltype voor uw situatie niet moeilijk meer. De keuze voor een bepaald merk volgt daarna vanzelf.
Voor cv-ketels, warmwatertoestellen en zonneboilersystemen bestaan er Nederlandse kwaliteitskeurmerken die u belangrijke informatie verschaffen over de prestaties van deze apparatuur: Gaskeur en Zonnekeur. Aan de hand van deze labels - die in de meeste gevallen als sticker op de apparatuur zijn aangebracht - kunt u samen met uw installateur of energiebedrijf een verantwoorde en goede keuze maken. Want het uitgangspunt van deze informatieve keurmerken is: het juiste toestel bij uw woonsituatie. In deze brochure vindt u hierover veel informatie. Bovendien worden deze onafhankelijke kwaliteitskeurmerken in veel gevallen door de overheid gehanteerd als uitgangspunt voor aantrekkelijke subsidiebijdragen in de aanschaf- en installatiekosten. Dat kan u honderden euros voordeel opleveren.
Verwarmingssystemen
Het verwarmen van de woning kan op verschillende manieren plaatsvinden. In oudere huizen komen nog wel lokale verwarmingssystemen voor zoals gashaarden en gevelkachels. De meeste woningen in Nederland worden echter verwarmd door middel van een centraal verwarmingssysteem. Deze is onder te verdelen in twee typen:
- Verwarming met water als warmte-overdragend medium:
- radiatoren en/of convectoren
- vloer en/of wandverwarming (lage temperatuurverwarming)
- Verwarming met lucht als overdragend medium
Een cv-ketel met radiatoren of convectoren
Een centraal verwarmingssysteem met een cv-ketel en radiatoren is de meest gebruikte verwarmingsinstallatie in de Nederlandse woning. Een ketel met een gasbrander verwarmt water dat via buizen naar de radiatoren loopt. Deze radiatoren kunnen in alle vertrekken van een huis hangen. Het warme water in de radiatoren geeft via straling en convectie warmte af aan de omgeving. Het afgekoelde water loopt via retourbuizen terug naar de verwarmingsketel.
Naast radiatoren kunnen er ook convectoren in het circuit worden opgenomen. Dit zijn stalen buizen waar water doorstroomt, voorzien van lamellen voor de warmteoverdracht. Het verwarmingsprincipe van convectoren berust voornamelijk op convectie: het verwarmen van koude lucht waardoor deze stijgt en gaat circuleren. Daarom kunnen convectoren in omkastingen of putten worden weggewerkt.
De cv-installatie heeft een redelijk korte opwarmtijd. De verwarmingsketel heeft één regelunit (de thermostaat) die meestal vanuit de woonkamer wordt bediend. Wanneer u gebruik maakt van radiatorthermostaten (regelkranen per radiator), kunt u de temperatuur in elk vertrek apart regelen. Naast de gewone handbediende thermostaat zijn tegenwoordig ook klok-, computer,- en weersafhankelijke thermostaten leverbaar.Het voordeel van een cv-ketel ten opzichte van bijvoorbeeld een gashaard is, dat een cv-ketel tevens voor de productie van warm tapwater kan zorgen. Speciaal daarvoor ontwikkelde toestellen kunnen ofwel direct warm tapwater leveren, of zorgen voor het opwarmen van water in een boiler. Elders in deze brochure vindt u daarover meer informatie.
Thermostaat
Het comfort in uw woning wordt bepaald door de totale installatie, inclusief de thermostaatregeling. De bekende kamerthermostaat waarmee u de temperatuur met de hand kunt instellen, heeft gezelschap gekregen van klok-, computer-, en weersafhankelijke thermostaten. De klokthermostaat kan de ketel op de gewenste tijd inschakelen en de computerthermostaat kan een stookprogramma op tijd en temperatuur inregelen. De weersafhankelijke thermostaat houdt bij het regelen tevens rekening met de weersomstandigheden. Ook is het mogelijk om thermostaatkranen op uw radiatoren te plaatsen, zodat u bijvoorbeeld in de slaapvertrekken een afwijkende temperatuur kunt handhaven.
Vloer- en wandverwarming (lage temperatuurverwarming)
Tegenwoordig zien we dat vloer- en wandverwarming steeds vaker als hoofdverwarming worden geïnstalleerd. Met warm water dat door leidingen in de vloer of wand stroomt, wordt een ruimte op temperatuur gehouden. Vloer- en wandverwarming geven stralingswarmte af, maar de ruimten worden ook opgewarmd door convectiewarmte omdat de warmte stijgt en gaat circuleren. Vloer- en wandverwarming worden ook wel lage temperatuurverwarming genoemd.
De oppervlakten van de warmteafgevende lichamen (vloeren en wanden) zijn dusdanig groot, dat ook bij een lage watertemperatuur voldoende warmte aan de omgeving wordt afgegeven om deze op de gewenste temperatuur te brengen. Voor het op temperatuur brengen van vloer- en wandverwarming wordt vrijwel altijd een cv-toestel gebruikt. Omdat de temperatuur van het water laag kan blijven, is het rendement van de ketel groter.
Daarom is lage temperatuurverwarming bij uitstek geschikt om aangesloten te worden op een toestel voorzien van het Gaskeur HR-label. Want juist bij lage cv-watertemperaturen is de HR-ketel zeer energiezuinig. Indien vloer- of wandverwarming gecombineerd wordt toegepast met radiatorverwarming, is een meng-/verdeelset nodig. Deze zorgt ervoor, dat water van hoge temperatuur beschikbaar is voor de radiatoren en water met een lagere temperatuur voor de vloer- of wandverwarming.
Luchtverwarming
Evenals vloerverwarming is luchtverwarming vrijwel onzichtbaar. Afgezien van een aantal kleine roosters in de muren of in de vloer, is in de woonruimtes niets van deze verwarmingsinstallatie te zien.
Luchtverwarming is ideaal als hoofdverwarming en geeft uitsluitend convectiewarmte af (stroming van warme lucht), dus geen stralingswarmte. Goede isolatie van de woning, zoals heden ten dage wordt toegepast,is dan ook essentieel.
Luchtverwarming zorgt, behalve voor verwarming,ook voor het ventileren van de woning. Hierdoor is het leefklimaat in een woning met luchtverwarming vrijwel optimaal; zeker in huizen waar de gevels kierdicht en goed geïsoleerd zijn. De opwarmsnelheid van een vertrek bij toepassing van luchtverwarming is goed.
Voor de aanleg zijn bouwkundige ingrepen vereist. In het huis moet een kanalensysteem worden aangebracht waardoor de warme lucht in de verschillende ruimtes kan komen. De afvoer-kanalen voor de ventilatie en de toevoer van verse lucht zijn meestal in het systeem inbegrepen. Dit maakt dat luchtverwarming met name wordt toegepast bij nieuwbouw.
Voor verwarming van de lucht wordt gebruik gemaakt van twee typen systemen. Van direct gestookte luchtverwarmers; dit zijn cv-toestellen, waarbij de warmte van de verbranding direct aan de lucht wordt overgedragen en niet aan water (zoals bij een cv met radiatoren). En van indirect gestookte luchtverwarmers; in een gewoon cv-toestel wordt de warmte door middel van een warmtewisselaar overgedragen aan water, dat vervolgens de luchtstroom via een tweede warmtewisselaar verwarmt.
Toestellen
Voor het verwarmen van een woning zijn verschillende verwarmingstoestellen beschikbaar. Deze kan men grofweg indelen in twee typen: open en gesloten toestellen. Een open gastoestel haalt de lucht, die hij voor de verbranding nodig heeft, uit het vertrek waarin hij staat. Daarom is in die ruimte voor de veiligheid en het leefklimaat een goede ventilatie noodzakelijk. Beter is het om een toestel te kiezen, dat de verbranding lucht rechtstreeks van buiten aanzuigt, een zogenaamd gesloten toestel. Dit is veiliger en in goed geïsoleerde huizen zelfs vaak verplicht.
Het werkingsprincipe van de cv-ketel
Een cv-installatie bestaat in principe uit de volgende onderdelen: een ketel met daarin de brander, warmtewisselaar en een waterpomp, een expansievat, radiatoren, leidingen en een op afstand bedienbare regeling. De cv-ketel zorgt voor het opwarmen van het water.Een warmtewisselaar die door de brander wordt verwarmd, neemt de daadwerkelijke warmteoverdracht naar het water voor zijn rekening. De circulatiepomp die ook in het toestel zit, pompt het water naar de radiatoren. Elke cv-ketel heeft beveiligingen die de brander uitschakelen wanneer in de cv-installatie bijvoorbeeld te weinig water zit, te hoge temperaturen ontstaan of (in sommige gevallen) als er te weinig lucht kan worden aangezogen.
Elke cv-installatie heeft een expansievat. Dit vat vangt het extra volume op van het water dat door het verwarmen uitzet. Zonder dat vat zou de druk in de ketel en de leidingen te groot kunnen worden. De kwalitatief betere cv-ketel herkent u aan het Gaskeurmerk. Dit vrijwillige kwaliteitsmerk biedt zekerheid over kwaliteit, rendement, veiligheid en milieu-aspecten. Er zijn verschillende Gaskeur-labels, waaraan u kunt zien wat de specifieke kwaliteiten en prestaties van een bepaald toestel zijn.
Wat is het verschil tussen een open en een gesloten gastoestel?
Een open gastoestel haalt de verbrandingslucht uit het vertrek waar hij zich bevindt. Daarom is in die ruimte een goede ventilatie noodzakelijk voor de veiligheid en het leefklimaat in huis. Beter is het om een toestel te kiezen dat de verbrandingslucht rechtstreeks van buiten aanzuigt: een zogenaamd gesloten toestel.Vooral in zeer goed geïsoleerde huizen is dit aan te bevelen en vaak zelfs verplicht.
Het werkingsprincipe van de HR-ketel
HR betekent hoog rendement. Een HR-ketel levert, ten opzichte van de conventionele cv-toestellen, een betere prestatie voor wat betreft de geleverde warmte uit een bepaalde hoeveelheid energie.
Het basisprincipe van een HR-ketel is gelijk aan dat van een normaal cvtoestel. Het hoge rendement wordt gerealiseerd doordat de HR-ketel een bijzondere warmtewisselaar bezit, waardoor ook de nog niet benutte warmte in de verbrandingsgassen wordt gebruikt om het water dat door de ketel stroomt te verwarmen.
Het gevolg van dit proces is wel dat er condens ontstaat.Door aan de verbrandingsgassen warmte te onttrekken ontstaat een temperatuurdaling,waardoor de aanwezige waterdamp in de afgevoerde gassen condenseert. Een HR-ketel heeft daarom een opvang voor condens en een condensafvoer naar het riool nodig. Bovendien moet het afvoermateriaal aan speciale eisen voldoen.
Een ander gevolg van de lagere temperatuur van de verbrandingsgassen is dat deze niet op eigen kracht het afvoerkanaal kunnen verlaten. De gassen moeten daarom via een in het toestel ingebouwde ventilator worden afgevoerd.
De aanschafprijs van een HR-ketel ligt wel wat hoger dan die van een gewone ketel. Ook zal de installateur bij het plaatsen van de HR-ketel iets meer kosten moeten maken. Maar als u die meerprijs over een aantal jaren uitsmeert en daar tegenover de besparing aan gas plaatst, dan blijkt de HR-ketel nagenoeg altijd voordeel op te leveren. Officieel gekeurde HR-ketels kunt u herkennen aan de speciale Gaskeur HR-labels.
