Koelkasten Welke deur in huis wordt het meest gebruikt? Juist, de deur van de koelkast. Want de koelkast of de koel- vriescombinatie, staat vol met spullen waar we de hele dag naar grijpen. Geen wonder dat koelapparaten tot de standaardinventaris van het westerse huishouden behoren. In de eerste plaats thuis, maar steeds vaker ook in de auto, op de camping en op het strand.
Combis in opmars
Wie op zoek gaat naar een nieuwe, ziet al snel dat de moderne koelkast op tal van punten afwijkt van zijn voorgangers. Allereerst valt op dat het aanbod van apparaten die uitsluitend koelen, tegenwoordig kleiner is dan van koel- vriescombinaties. Bij wie maar eens per week naar de supermarkt gaat, spelen in toenemende mate versheid en smaak, voorraad en uiterlijk en natuurlijk het aspect van gezond, vitaminerijk voedsel een belangrijke rol in het leven. Levensmiddelen die langere tijd goed moeten blijven, kunnen vaak het best worden ingevroren.
En levensmiddelen die in bevroren toestand worden gekocht, moeten thuis ingevroren blijven. Daarom zijn combis, met vaak ruimbemeten vriesvak(ken), en diepvrieskasten sterk in opmars.
Een Amerikaan in de keuken
De side-by-sidekoelkasten zijn polulairder dan ooit. De indrukwekkende Amerikanen staan niet alleen stoer, maar bieden ook een ongekende hoeveelheid ruimte. Uitgerust met een tap voor ijswater, een ijsblokjesmachine of zelfs een geïntegreerde huisbar, brengt deze koelkast het goede leven wel heel dichtbij.
Uitwendige bedieningspanelen
Zichtbare veranderingen zijn verder bijvoorbeeld de uitwendige bedieningspanelen, vaak met kleine lampjes (ledjes) die aangeven hoe koud het in de binnenruimte is en of de deur goed gesloten is. Sommige kasten zijn zelfs voorzien van displays met cijferindicaties waarop de temperatuur exact kan worden afgelezen. En een of meer temperatuurregelaars óp de kast hebben de functie van de draaiknop in de kast overgenomen. Deze uitwendige bediening (druk- of tiptoetsen) zijn niet alleen handiger, maar werken dankzij de toepassing van verbeterde elektronica ook aanzienlijk preciezer.
Condities exact regelbaar
Niet direct zichtbare verbeteringen zijn er ook. Tien, twintig jaar geleden werkten koelers en vriezers nog vrij onnauwkeurig: de temperatuur en de luchtvochtigheid in de binnenruimte was alles behalve constant.
Koelen betekent in feite dat je de chemische en biologische processen vertraagt om op die manier de houdbaarheid van levensmiddelen te verlengen. Hoe kouder de koelkast, hoe langer je levensmiddelen kunt bewaren.
Tegenwoordig kunnen de condities in de koelkast heel exact geregeld worden. Ontdooien gaat veelal automatisch, zonder dat de koelkast hoeft te worden uitgeschakeld en het ontdooiwater wordt automatisch afgevoerd.
Steeds meer koelkasten zijn voorzien van no frost-technologie waarbij de vriezer het koellichaam, de verdamper, automatisch laat ontdooien. Het is een continu proces dat zich binnen de kast afspeelt.
Het komt erop neer, dat met behulp van een ventilator warme lucht uit het interieur wordt onttrokken. Doordat de ventilator de lucht langs de verdamper blaast, wordt de lucht afgekoeld en de gekoelde lucht gaat dan weer terug in de kast. Het vocht verdampt uiteindelijk buiten het interieur.
Een gelijkmatiger temperatuurverdeling en een lagere luchtvochtigheid, waardoor rijp en ijs geen kans krijgen, zijn het resultaat. No frost heeft bovendien het voordeel dat ingevroren waren niet aan elkaar kunnen vriezen, producten herkenbaar blijven en etiketten ook nog goed leesbaar zijn.
En een of meer temperatuurregelaars óp de kast hebben de functie van de draaiknop in de kast overgenomen. Deze uitwendige bediening (druk- of tiptoetsen) zijn niet alleen handiger, maar werken dankzij de toepassing van verbeterde elektronica ook aanzienlijk preciezer.
Verschillende koelsystemen
Steeds meer merken werken met twee gescheiden koelsystemen, een voor het vriesgedeelte en een voor het koelgedeelte, die los van elkaar ingesteld kunnen worden.
Dat temperatuur en luchtvochtigheid niet overal in de koelkast gelijk zijn, is normaal. Meestal is het achterin de koelkast kouder dan voorin en is het bovenin warmer dan onderin. Dat komt omdat de verdamper, het systeem dat warmte onttrekt aan het interieur, meestal op of in de achterwand zit en omdat warme lucht lichter is dan koude en dus opstijgt.
Hierdoor ontstaan verschillende temperatuurzones welke de mogelijkheid geven om levensmiddelen op te bergen bij de beste bewaartemperatuur. Deze is namelijk niet voor alle levensmiddelen gelijk, zo vragen vlees en vis bijvoorbeeld om een lagere bewaartemperatuur dan (smeerbare) boter, kaas en eieren.
Dynamische koeling
Bij koelkasten met dynamische koeling - het bovenbeschreven principe wordt statische koeling genoemd - is geen sprake van natuurlijke luchtcirculatie. Hier zorgen één, soms twee ventilatoren voor een gelijkmatige verdeling van temperatuur en luchtvochtigheid. Bij dit principe verloopt de koeling van nieuw ingebrachte voorraden sneller en kunnen alle levensmiddelen op elk niveau worden neergezet, wat tegelijk een voordeel (makkelijker) en een nadeel (verschil in beste bewaartemperatuur) is.
De meeste koelkasten werken daarom met statische koeling. Het groentevak is een afgesloten ruimte en doet dus niet mee aan de statische of dynamische kringloop. Dit voorkomt versnelde uitdroging van de groenten en overmatige condens vorming elders in de koelkast. Bij sommige merken en types kan de vochthuishouding in het groentevak afzonderlijk worden geregeld.
Nul graden vak
Naast koelkasten met twee temperatuurzones zijn er sinds enkele jaren ook types met drie of vier zones in de handel. Behalve om de vrieszone (-18C of kouder) en de koelzne (+2C tot +10C), gaat het om één of twee koudezones (-2C tot +3C) en soms een kelderzone (+8C tot +14C).
De koudezone, die ook wel nul graden zone wordt genoemd. is er in twee varianten: de droge koudezone (met een luchtvochtigheid van veertig tot vijftig procent) voor dierlijke producten en de vochtige koudezone (tachtig tot negentig procent) voor onverpakte plantaardige levensmiddelen. In het nul graden vak kunnen levensmiddelen die aan bederf onderhevig zijn twee tot drie maal langer goed worden gehouden dan onderin een conventionele koelkast (circa 5C).
Bovendien blijven smaak, vitaminen en andere bouwstoffen langer behouden. Het biefstukje dat op vrijdag wordt gekocht, kan, zonder dat het ingevroren hoeft te worden, zonder bezwaren pas op zondag gebakken en gegeten worden. Een handige toevoeging in sommige koelkasten heet superkoelen.
Als in één keer grote hoeveelheden levensmiddelen worden ingeladen, kan met deze functie het koelproces worden versneld. In de praktijk betekent dit dat de temperatuur eenmalig tot 2C wordt verlaagd. De functie kan met de hand worden uitgeschakeld: in sommige types gebeurt dit automatisch na zes uur.
Zuiniger en milieuvriendelijker
Andere verbeteringen houden verband met energiebesparing en milieu. Sinds 1980 zijn koelkasten meer dan zestig procent zuiniger geworden. Dit is te danken aan een verbeterde isolatie, ge optimaliseerde compressoren en de toepassing van elektronica.
Het daadwerkelijke verbruik hangt echter ook af van de manier waarop de koelkast wordt gebruikt; als de koelkast vaak open en dicht gaat of vaak wordt herladen met nog niet afgekoelde levensmiddelen, dan loopt het verbruik natuurlijk op.
De moderne koelkast is voor 95 procent of meer recyclebaar. Dat geldt ook voor de volstrekt onschadelijke koolwaterstoffen die tegenwoordig als koelmiddel worden toegepast.
Anders dan bij koelkasten en koel-vriescombinaties worden vooral vrijstaande diepvrieskasten verkocht. Dat komt omdat de vriezer vaak niet in de keuken staat, maar in bijkeuken, berging of op zolder. De ruimte is daar vaak beperkt, reden waarom kasten ongeveer driemaal zo veel worden verkocht als de meer ruimte innemende kisten. De kasten variëren sterk in grootte. De kleinste tafelmodellen hebben twee tot vier Iaden, de grootste vijf of meer.
Technische werking
De technische werking van de diepvrieskasten is gelijk aan die van koelkasten en koel- vriescombinaties. Het koelproces wordt langer doorgezet, zodat temperaturen van minus 18C en lager worden bereikt. In diepvrieskisten ligt de verdamper rondom de binnenwand. In sommige diepvrieskasten vind je verdampers tussen iedere lade.
Bron: Vereniging Comfortabel Wonen
