De natuurlijke smaakmaker

Tot ver in de herfst – als zomerbloeiers zo zoetjes aan uitgebloeid zijn – stelen de besheesters flink de show. Het zijn echte smaakmakers en niet alleen in de tuin. Wist je dat de olie van Gaultheria (ook wel bekend als bergthee) wordt gebruikt als smaakmaker voor bijvoorbeeld tandpasta en kauwgom? Besheesters zijn ook nog eens belangrijk voor de biodiversiteit. Vogels, insecten en kleine dieren zijn namelijk dol op hun bloemen en bessen. Dat heeft de natuur mooi geregeld, want veel besvormende planten zijn voor hun voortplanting afhankelijk van zaadverspreiding door vogels.

Feestelijk plantje

Bergthee (Gaultheria) is een populair besheestertje, zeker rondom de kersttijd. Het wintergroene blad en de sprekende rode bessen lenen zich uitstekend voor de sfeer in die periode. Daarom zijn ze ook zo geliefd als winterse aankleding van terras en balkon. Maar de bergthee is ook een zeer geschikte bodembedekker, zeker als begroeiing onder bladverliezende heesters. Met hun witte bloemetjes in juni, de felrode bessen in de herfst (die geuren als je ze kneust) en hun mooi purperkleurig blad, zorgen ze voor een lange periode van kijkplezier. De parelbes (Pernettya) heeft roze, rode of witte besjes en lijkt veel op bergthee.

Besheesters houden ervan om in de herfst geplant te worden, dan is de plant in rust. Juist in die periode is de besheester volop verkrijgbaar, dus dat komt goed uit. Het fijne wortelgestel ligt dicht bij de oppervlakte, pas dus op met het gebruik van schoffel en schop. De planten houden van zure, vochtige grond. Eenmaal per jaar een laagje humus maakt ze helemaal blij. Dat geldt ook voor licht en lucht. En juist omdat besheersters zo goed gedijen onder bladverliezende struiken is het goed om het afgevallen blad even op te ruimen.

De geur van lente

Een andere makkelijke, groenblijvende besheester is de Skimmia. De weldadige geur van de bloem doet denken aan het lelietje-van-dalen, en dat is toch echt een lentebrenger. Skimmia behoort tot de wijnruitfamilie (Rutaceae), net als de citroen en sinaasappel. Dat verklaart de typische citrusgeur die vrijkomt als je het blad van de Skimmia kneust. Het is ook een heerlijke plant om een winters balkon of terras op te fleuren.

Er zijn aardig wat soorten Skimmia te koop: witte, crème en roze varianten, compacte groeiers en dwergachtige. Niet alle Skimmia’s krijgen echter bessen. De vrouwelijke cultivars vormen bessen als er een mannelijke cultivar in de buurt staat, maar er zijn ook tweeslachtige Skimmia’s die altijd bessen vormen.

De Skimmia’s zijn ideale planten om de (kale) voet van een Rhododendron af te dekken, of als losgroeiende lage haag tot een meter hoog. In het voorjaar een beetje organische mest rondom de wortelvoet, een beschaduwd vochtig plekje en de Skimmia beloont je rijkelijk met bloemen en bessen. De Skimmia japonica ‘Rubella’ bijvoorbeeld kent een langdurige en overvloedige bloei. De plant begint in september al met vele kleine bloemtrossen, om vanaf oktober volop te bloeien met prachtige rode bloemtrossen. In april openen die rode bloemen zich en komt er nog een mooi wit-crème bloemetje te voorschijn, dat aanhoudt tot ver in mei.

Toverheester

Een lid van de heifamilie, de Leucothoe, maakt het lekker bont. Deze groenblijvende, winterharde heester kent vele kleuren van de regenboog: groen, crème, lichtgeel, roze, rood en paars. Ook de planthoogte varieert, van dertig centimeter tot wel een meter. Dat maakt ze geschikt als lage bodembedekker (Leucothoe ‘Zeblid’) maar ook als hogere borderplant (Leucothoe ‘Walteri’). Er is ook een gekrulde variant, de Leucothoe axillaris 'Curly Red', een compacte, wintergroene struik met opgerolde bladeren. Combineer de Leucothoe bijvoorbeeld met Skimmia en de sneeuwbal en je hebt een prachtig winters trio.

Leucothoe is vooral bekend om zijn prachtige herfstkleuring. Gouden regel: hoe meer zon de plant krijgt des te mooier is het gekleurde blad. Zet de plant in vochtige, goed doorlatende zure grond. In mei vormt hij kleine roze of witte bloemen. Snoeien kan het beste in juni. Leuke bijkomstigheid is dat het nieuwe blad dan prachtig rood is.

Maximaal uitpakken

Als we het toch hebben over het kleuren van je herfst- of wintertuin, moeten we zeker niet de struik- en dopheide vergeten. Die staan garant voor spectaculaire bloem- en bladkleuren. Je hebt najaarsbloeiers (Calluna) en winterbloeiers (Erica). Goed dus om even te informeren of ze voor jouw tuindoel geschikt zijn. Vraag dan meteen of ze winterhard zijn. Heide gedijt het beste op vochtige, goed doorlatende, zure grond. Zon en een open standplaats vinden ze heerlijk. Eigenlijk zijn een paar pollen niet erg geschikt om de prachtige kleuren tot hun recht te laten komen. Als je wat meer uitpakt, bereik je een maximaal kleureffect. Graaf bijvoorbeeld een stukje tuin af – zo’n veertig centimeter diep – en vul het gat met kant-en-klare mengsels. Plant de heide erin en maak je eigen heidetuin af met andere zure grondminnaars zoals Rhododendron, azalea, brem, conifeer en Skimmia.

Wie dacht dat er in het najaar en de winter weinig te beleven valt in de tuin heeft het mis. Met besheesters ben je, ook als het blad valt of als er sneeuw ligt, verzekerd van een kleurrijke compositie die je tuinhart betovert.

Met een tuin geef je kleur aan je leven. Colour your Life is een ‘storytelling’ campagne. Vanuit deze gedachte is de website www.colour-your-life.nl ontwikkeld. Colour your Life maakt je bewust van het belang van groen in je directe woonomgeving. Het vertelt praktisch, sfeervol en informatief over de sierwaarde en over het nut van planten. Colour your Life geeft leuke wetenswaardigheden om te gebruiken in de eigen tuin.