De winter is een bijzondere tijd voor de vijver in je tuin. Hoewel de meeste vijvers er tijdens de koude maanden kalm bijliggen, gebeurt er onder het wateroppervlak nog van alles. Goed onderhoud in de winter helpt niet alleen je vijver er netjes uit te laten zien, maar zorgt ook voor een gezond ecosysteem zodra het voorjaar aanbreekt. In dit artikel lees je wat je precies kunt doen om jouw vijver gezond en schoon te houden tijdens de wintermaanden. Met deze handige checklist kun je eenvoudig controleren of je goed op weg bent.
Waarom winteronderhoud belangrijk is
De temperatuur daalt, en ook het vijverleven komt in ruststand. Toch heeft de vijver in de winter aandacht nodig. In deze periode kunnen bladeren, algen en rottend materiaal zich ophopen. Dit organisch afval belast de vijver en kan het water zuurstofarm maken. Door tijdig winteronderhoud uit te voeren, voorkom je problemen zoals slechte waterkwaliteit, algenbloei in het voorjaar en een negatieve invloed op de vissen. Een gezonde vijver in de winter maakt het onderhoud in het voorjaar een stuk makkelijker.
Belangrijke tips voor vijveronderhoud in de winter
1. Verwijder organisch afval
Tijdens de herfst is de kans groot dat er veel bladeren in de vijver zijn gevallen. Zorg ervoor dat je deze voordat het gaat vriezen verwijdert. Bladeren en ander plantaardig materiaal dat naar de bodem zinkt, gaat rotten. Dit veroorzaakt gassen die schadelijk kunnen zijn voor vissen en andere waterdieren. Gebruik een schepnet om bladeren en ander afval uit het water te halen.
Heb je veel last van bladeren? Overweeg dan om een bladnet over je vijver te spannen. Dit net vangt de bladeren op en voorkomt dat ze in het water terechtkomen.
2. Beheer de zuurstof in de vijver
In de winter is zuurstof een belangrijk punt van aandacht. Bevroren vijvers kunnen ervoor zorgen dat er geen gasuitwisseling plaatsvindt, wat leidt tot ophoping van schadelijke gassen in het water. Dit kan gevaarlijk zijn voor vissen die overwinteren. Houd een klein deel van de vijver ijsvrij met behulp van een vijververwarmer of een speciale ijsvrijhouder.
Let op: Gebruik geen kokend water om een wak in het ijs te maken en sla ook niet op het ijs met een hamer. Dit veroorzaakt stress bij de vissen. Een alternatief voor een vijververwarmer is een bosje riet in de vijver zetten; dit zorgt ervoor dat een deel van de vijver openblijft.
3. Controleer en bescherm je vissen
Vissen hebben in de winter minder energie en eten nauwelijks. De meeste vissen, zoals goudvissen en karpers, kunnen overwinteren in de vijver zolang deze diep genoeg is (minimaal 80 cm). Bij ondiepe vijvers is het verstandig om de vissen tijdelijk binnen te halen. Zorg ervoor dat je de vissen niet verstoort tijdens hun rustperiode, dit kan namelijk stress veroorzaken, wat hun gezondheid negatief kan beïnvloeden.
Let ook op signalen van ziektes bij de vissen. Winter is een kwetsbare tijd voor vissen, omdat hun immuunsysteem zwakker is. Zorg ervoor dat het water in goede conditie blijft om ziektes zoveel mogelijk te voorkomen.
4. Beperk de werking van de vijverpomp en filter
In de winter hebben planten en vissen minder zuurstof nodig. Bovendien kan een actieve vijverpomp koudere lucht naar de bodem brengen, wat nadelig is voor overwinterende vissen. Zet de vijverpomp in de winter dus lager, of schakel hem helemaal uit, afhankelijk van de omstandigheden en het type pomp.
Let op: Voor grote vijvers met veel vissen kan het soms nodig zijn om een lichte circulatie te behouden. In dat geval kun je de pomp hoger in de vijver plaatsen zodat het diepere water rustiger blijft.
5. Winterbescherming voor vijverplanten
Planten die niet winterhard zijn, zoals waterhyacinten en bepaalde soorten waterlelies, kunnen beter binnen overwinteren. Snoei de winterharde waterplanten zoals riet en lisdodde. Knip de planten net boven de waterlijn af. Zo voorkom je dat rottend plantmateriaal in het water terechtkomt. Planten zoals waterlelies kunnen blijven staan, omdat ze in de lente weer gaan groeien.
6. Controleer de waterkwaliteit
Hoewel de vijver in ruststand is, blijft de waterkwaliteit belangrijk. Voorkom dat de pH-waarde te laag wordt en dat ammoniak en nitraatwaarden te hoog worden. Het regelmatig meten van de waterwaarden zorgt ervoor dat je problemen vroegtijdig kunt aanpakken.
Waterkwaliteit kun je gemakkelijk meten met teststrips. Streef naar een pH tussen 7 en 8 voor een gezonde vijver. Als je merkt dat de waterwaarden uit balans zijn, kun je in overleg met een specialist een specifieke behandeling uitvoeren.
Veelvoorkomende vragen over winteronderhoud van de vijver
Hoe voorkom ik dat de vijver helemaal dichtvriest?
Gebruik een vijververwarmer of een ijsvrijhouder om een opening in het ijs te houden. Een bosje riet in het water kan ook helpen om gasuitwisseling mogelijk te maken.
Wat doe ik met vissen in een ondiepe vijver?
Bij een vijver die minder dan 80 cm diep is, kunnen vissen het koudere water moeilijk verdragen. Het is verstandig om ze tijdelijk binnen te halen.
Kan ik mijn vijverpomp de hele winter aanlaten?
In de meeste gevallen kun je de vijverpomp in de winter uitschakelen, of in ieder geval op een lagere stand zetten. In grotere vijvers is een lichte circulatie soms wel nodig. Plaats de pomp dan hoger, zodat het diepere water stil blijft.
